අපි ඉන්නේ වැදගත් සන්ධිස්ථානයක. COVID-19 වසංගතයේ ආර්ථික බිඳවැටීම, දේශගුණික විචල්‍යතා සහ අන්තයන්, ගැටුම් සහ කුසගින්න සහ මන්දපෝෂණය අඛණ්ඩව පැවතීම අපට පෙන්වා දී ඇත්තේ අපට වඩාත් ඔරොත්තු දෙන කෘෂි ආහාර පද්ධති ගොඩනැගීමට දැන් කාලය එළඹ ඇති බවයි.
අප එසේ නොකරන්නේ නම්, සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක් සෑදෙන පෝෂ්‍යදායී ආහාර සඳහා භෞතික හා ආර්ථික ප්‍රවේශය මෙන්ම සැමට ආහාර ලබා ගැනීම සහතික කිරීමට කෘෂි ආහාර පද්ධතිවලට නොහැකි වනු ඇත.
ඉතින්, අපගේ කෘෂි ආහාර පද්ධති කම්පන සහ ආතතියෙන් ආරක්ෂා කර ගැනීමට සහ පෝෂ්‍යදායී ආහාර සියල්ලන්ටම ලබා ගත හැකි බව සහතික කරන්නේ කෙසේද? වෙනත් වචන වලින් කිවහොත්, අපගේ කෘෂි ආහාර පද්ධති ප්‍රත්‍යස්ථ බවට පත් කරන්නේ කෙසේද?
කෘෂි ආහාර පද්ධති අවබෝධ කර ගැනීම
පළමුව, කෘෂි ආහාර පද්ධති මොනවාදැයි බලමු. ආහාර පිඟාන වෙත ළඟා වීමට පෙර, එය බොහෝ දුර ගමන් කරයි. එම ගමනේ සෑම අදියරක්ම (අස්වැන්නේ සිට පරිභෝජනය දක්වා) අපගේ කෘෂි ආහාර පද්ධති සෑදෙයි. ගොවිතැන් කිරීම, සැකසීම, ප්‍රවාහනය, ආහාර ගැනීම සහ තවත් බොහෝ දේ ඇතුළත් වන අන්තර් සම්බන්ධිත ක්‍රියාකාරකම් සමූහයක් ඒවාට ඇතුළත් වේ.
විෂය පථයෙන් බොහෝ විට සංකීර්ණ සහ ජාත්‍යන්තර වුවද, කෘෂි ආහාර පද්ධති ප්‍රධාන සංරචක තුනක් ඇත:
- ප්රාථමික නිෂ්පාදනය
- ආහාර සැපයුම් දාම සහ ප්රවාහන ජාල හරහා ආහාර බෙදා හැරීම
- ගෘහස්ත පාරිභෝජනය
ගෘහස්ථ පරිභෝජනය
ගොවීන්ගේ සිට ට්‍රක් රථ රියදුරන් දක්වා සහ ඉන් ඔබ්බට, කෘෂි ආහාර පද්ධති විවිධ සංරචක හරහා ක්‍රියාත්මක වන බොහෝ ක්‍රියාකාරීන් සම්බන්ධ වේ. මෙම ඕනෑම සංරචකයක කම්පන හෝ ආතතිය පද්ධති පුරා වේගයෙන් පැතිර යා හැකි අතර සැපයුම් දාමයේ ක්‍රියාකාරිත්වයට සහ පාරිභෝගිකයින්ගේ ආහාර සුරක්ෂිතතාවයට සහ පෝෂණයට තර්ජනයක් විය හැකිය.
විපත්ති: කෘෂි ආහාර පද්ධති කම්පන සහ ආතතිය අවශෝෂණය කරන්නේ කෙසේද?
COVID-19 වසංගතය සැපයුම් දාමයන් බහුවිධ කම්පන සහ ආතතීන්ට මුහුණ දෙන බැවින් ප්‍රමාණවත් ආහාර සැපයුම් පාරිභෝගිකයින් වෙත ළඟා නොවනු ඇතැයි යන කනස්සල්ල මතු විය.
වසංගතය අතරතුර කෘෂි ආහාර පද්ධති හොඳින් ක්‍රියා කළ හැකි බව සහතික කිරීම ප්‍රධාන කරුණක් වූ අතර, මෙම අත්දැකීම් මෙම පද්ධති පිළිබඳ විශ්ලේෂණය වැඩි කිරීමට හේතු වී තිබේ. ඇත්ත වශයෙන්ම, කෘෂි ආහාර පද්ධති සංරක්ෂණය කිරීම ආහාර සුරක්ෂිතතාව, පෝෂණය සහ මිලියන ගණනකගේ ජීවනෝපාය සහතික කිරීමට උපකාරී වේ.
ප්‍රත්‍යස්ථ කෘෂි ආහාර පද්ධති සඳහා ප්‍රධාන වන විවිධත්වය සහ සම්බන්ධතාව සහතික කිරීම සඳහා තවදුරටත් උනන්දුව ප්‍රවර්ධනය කිරීමට ද වසංගතය අවස්ථාවක් නිර්මාණය කළේය.
විවිධත්වය අත්‍යවශ්‍යයි
විවිධත්වය (නිෂ්පාදනය, නිමැවුම් වෙලඳපොළවල්, ආනයන ප්‍රභවයන් සහ සැපයුම් දාම) වසංගතය අතරතුර ප්‍රධාන සම්පතක් වූයේ එය කම්පනය අවශෝෂණය කර ගැනීම සඳහා බහුවිධ මාර්ග නිර්මාණය කළ බැවිනි.
ප්රාථමික නිෂ්පාදනයේ විවිධත්වය
ප්රාථමික නිෂ්පාදන විවිධත්වය ආන්තික කාලගුණය සහ පළිබෝධ සහ රෝග වැනි අනෙකුත් කම්පන වලදී ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සපයයි. පාංශු ක්ෂය වීම, පෝෂක ක්ෂය වීම සහ ජෛව විවිධත්වය අහිමි වීමෙන් පරිසරය වඩාත් හොඳින් ආරක්ෂා කළ හැකිය.
ආහාර සැපයුම් දාමවල විවිධත්වය
නවීන, සාම්ප්‍රදායික සහ දේශීය දාම ඇතුළුව (සැපයුම් දාම මිශ්‍රණයකට ඉඩ දීම) කම්පන වලට එරෙහිව බෆරයක් ලෙස ක්‍රියා කළ හැකිය. නිදසුනක් වශයෙන්, බොහෝ විට කුඩා පරිමාණ නිෂ්පාදකයින් සහ කුඩා හා මධ්යම කෘෂිකාර්මික ව්‍යවසායන් මත පදනම් වූ බොහෝ දේශීය සැපයුම් දාමයන්, COVID-19 සඳහා ඔවුන්ගේ ප්‍රතිචාරවල වේගවත් බව ඔප්පු විය.
ආහාර ලබා ගැනීමේ විවිධත්වය
නිමැවුම් අසාර්ථක වීම් හමුවේ දේශීය නිෂ්පාදනය, තොග සහ ආනයන වලින් ආහාර ලබා ගැනීමේ විවිධත්වය ප්‍රධාන වේ. එය ප්‍රමාණවත් ආහාර සැපයුම් බහු ප්‍රභවයන් සපයයි. එය ආහාර විවිධත්වයට ද දායක වන අතර, එය ආහාර සුරක්ෂිතතාව සහ පෝෂණය තහවුරු කරයි.
ප්රවාහන ජාල වල විවිධත්වය
ශක්තිමත් සහ අනවශ්‍ය ආහාර ප්රවාහන ජාල හරහා වඩා හොඳින් සම්බන්ධ වී ඇති කෘෂි ආහාර පද්ධති කඩාකප්පල්කාරී සිදුවීමක් සිදු වූ විට තවත් විකල්ප සපයයි.
ඇයි අපි දැන් ක්‍රියා කළ යුත්තේ
කෘෂි ආහාර පද්ධතිවලට ඇති ඕනෑම අභියෝගයක් විශාල පිරිසකට බලපෑ හැකි බව අපි දනිමු. දැනට ගෝලීය ජනගහනයෙන් 41.9% කට සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක් ලබා ගැනීමට හැකියාවක් නැත. එය බිලියන 3 කට අධික ජනතාවකි. නමුත් ව්‍යසනයක් හෝ ආර්ථික කම්පනයක් ඇති වුවහොත් කුමක් කළ යුතුද?
සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලට දැරිය නොහැකි බව පිළිබඳ දර්ශක
2019 දී සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක් ලබා ගැනීමට නොහැකි පුද්ගලයින් සංඛ්‍යාව ( වගුවේ දකුණු පස – ආදායම තුනෙන් එකකින් අඩු වුවහොත් සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක් ලබා ගැනීමට නොහැකි වීමේ අවදානමක් ඇති පුද්ගලයින් සංඛ්‍යාව)
ප්‍රතිශතය මුළු සංඛ්‍යාව (මිලියන)
| ලෝකය | 41.9 | 3 000.5 | 13.4 | 956.4 |
| මධ්යම ආසියාව | 16.9 | 5.8 | 18.1 | 6.2 |
| නැගෙනහිර සහ අග්නිදිග ආසියාව | 23.9 | 530.0 | 18.0 | 398.0 |
| යුරෝපය | 1.7 | 12.0 | 3.1 | 22.0 |
| ලතින් ඇමරිකාව සහ කැරිබියන් | 19.3 | 113.0 | 14.5 | 85.0 |
| උතුරු අප්රිකාව සහ බටහිර ආසියාව | 45.0 | 178.0 | 15.1 | 60.0 |
| උතුරු ඇමරිකාව | 1.4 | 5.1 | 0.5 | 1.7 |
| ඕෂනියා | 1.8 | 0.5 | 0.9 | 0.2 |
| දකුණු ආසියාව | 71.3 | 1 828.0 | 16.8 | 303.0 |
| උප සහරා අප්රිකාව | 84.7 | 875.0 | 7.8 | 81.0 |
| රටේ ආදායම් කණ්ඩායම් | ||||
| අඩු අාදායම | 87.6 | 463.0 | 6.9 | 37.0 |
| පහළ-මැද ආදායම් | 69.6 | 1 953.0 | 15.9 | 447.0 |
| ඉහළ-මැද ආදායම් | 21.1 | 568.0 | 17.1 | 460.0 |
| ඉහළ ආදායම් | 1.4 | 16.0 | 1.1 | 12.0 |
සටහන: සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක් ලබා ගත නොහැකි පුද්ගලයින්ගේ සංඛ්‍යාව සහ කොටස 2019 දී කලාපය සහ ආදායම් කණ්ඩායම් අනුව, කම්පනයක් ඔවුන්ගේ ආදායම තුනෙන් එකකින් අඩු කළහොත් එකක් ලබා ගැනීමට නොහැකි වීමේ අවදානමක් ඇති පුද්ගලයින්ගේ සංඛ්‍යාව වගුවේ දැක්වේ. සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක 2019 පිරිවැය FAO et al වෙතින් ලබාගෙන ඇත.
කම්පනයක් හේතුවෙන් ඔවුන්ගේ ආදායම තුනෙන් එකකින් අඩු වුවහොත්, ලොව පුරා සිටින බිලියනයක අතිරේක ජනතාවකට සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක් ලබා නොගැනීමේ අවදානමක් ඇත. තවද, තීරණාත්මක ප්රවාහන සම්බන්ධතාවලට බාධාවක් සිදුවුවහොත් මිලියන 845 ක ජනතාවක් සඳහා ආහාර පිරිවැය ඉහළ යා හැකිය.
ඉතින්, කුමක් කළ හැකිද?
ප්‍රත්‍යස්ථ කෘෂි ආහාර පද්ධති වැඩි පිරිසකට පවා සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලට ප්‍රවේශය අහිමි නොවන බව සහතික කිරීම සඳහා ප්‍රධාන වේ.
රජයන් සහ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් සඳහා, මෙය සාක්ෂාත් කරගත හැක්කේ:
- ආහාර ප්‍රභවයන්ගේ විවිධත්වය සහතික කිරීම (දේශීය නිෂ්පාදනයේ සිට ආනයන සහ පවතින තොග දක්වා) සහ ආහාර සැපයුම් දාමයේ ක්‍රියාකාරීන්;
- ශක්තිමත් ආහාර ප්රවාහන ජාල නිර්මාණය කිරීම වැනි සම්බන්ධතා කළමනාකරණය කිරීම;
- ආදායම් ඉහළ නංවන දිගුකාලීන සංවර්ධන ඉදිරි දර්ශනයක් සැපයීම;
- පෝෂ්‍යදායී ආහාරවල පිරිවැය අඩු කිරීම සඳහා ඵලදායිතාව සහ කාර්යක්ෂමතාව වැඩි දියුණු කිරීම;
- ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය සහ පෝෂණ සංවේදී සමාජ ආරක්ෂණ වැඩසටහන් සමඟින් ජීවනෝපායන් සඳහා සහාය වීම.
සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක දැරිය හැකි මිල සහතික කිරීම සඳහා, එක්කෝ ආහාර මිල අඩු විය යුතුය, නැතහොත් අවදානමට ලක්විය හැකි ජනගහනයේ ආදායම වැඩි කළ යුතුය. (උදාහරණයක් ලෙස සමාජ ආරක්ෂණ වැඩසටහන් හරහා) නැතහොත් ඒ දෙකම කළ යුතුය.
මීට අමතරව, අධ්‍යාපනය, ගොවිපළ නොවන රැකියා සහ මුදල් හුවමාරු කිරීම් හරහා ග්‍රාමීය අඩු ආදායම්ලාභී පවුල්වල ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සැලකිය යුතු ලෙස ශක්තිමත් කළ හැකිය.
ලෝක ආහාර හා කෘෂිකර්ම සංවිධානයේ නිල වෙබ් අඩවිය ඇසුරිනි
